Op maandag 11 oktober hebben 125 kinderopvangorganisaties, waaronder een groot aantal leden van BK, een brandbrief gestuurd aan de Staatssecretaris van SZW, de voorzitter van GGD-GHOR en de voorzitter van CNV. In de brief vragen de organisaties aandacht voor het nijpende personeelstekort in de sector en doen zij voorstellen voor concrete ingrepen.
De brief is als volgt :
- Demissionair staatssecretaris SZW, de heer A. Wiersma
- Voorzitter GGD-GHOR Nederland, de heer A. Rouvoet
- Voorzitter CNV Zorg & Welzijn, mevrouw Anneke Westerlaken
Oktober 2021
Geachte heer Wiersma en Rouvoet en mevrouw Westerlaken,
Wij vragen uw dringende aandacht voor een urgent probleem waar we allemaal mee te kampen hebben: het grote personeelstekort.
Personeelstekort in de kinderopvang
Als bestuurders in de kinderopvang ervaren wij het dagelijks. Er is een groot tekort aan pedagogisch medewerkers. We staan met elkaar voor een belangrijke uitdaging. Het is tijd om de noodklok te luiden en oplossingen aan te dragen.
Het personeelstekort loopt steeds verder op en we weten dat dit ook op langere termijn zo blijft. De cijfers liegen er niet om. Het aantal vacatures per 1000 banen in de kinderopvang (de zgn vacaturegraad) ligt op 34, en in het westen van ons land zelfs op 401. Ter vergelijking: in het onderwijs, dat ook kampt met tekorten, ligt dit cijfer op 21.
De wachtlijsten lopen op, soms al meer dan een jaar en dan niet alleen op de traditionele dagen, maar ook op de woensdag en de vrijdag. Ouders die dachten eindelijk een plekje te hebben, moeten nu soms worden afgebeld omdat de fysieke plek wel beschikbaar is, maar er geen medewerkers meer zijn. Uitbreidingen worden uitgesteld of afgeblazen. En regelmatig moeten groepen tijdelijk worden gesloten vanwege het tekort aan medewerkers.
Huidige situatie: we teren in op onze kwaliteit
We weten als geen ander hoe mooi en bepalend het werk van de pedagogisch medewerker is. Hoe belangrijk het is dat zij liefde, veiligheid en vertrouwen bieden aan alle kinderen en hen helpen in hun ontwikkeling. Dit willen we zo graag goed voortzetten.
De realiteit is echter al langer zorgwekkend. Het is dagelijks puzzelen en iedere avond staan nog talloze diensten open voor de volgende dag. We hebben een groot tekort aan medewerkers. Om de tekorten in ándere sectoren als zorg, welzijn en onderwijs op te lossen is méér kinderopvang noodzakelijk – en dus ook meer medewerkers.
Meerdere collega’s vallen nu uit; ziek door corona, zwanger, uitval door de werkdruk, banen elders buiten de branche. We zien veel medewerkers vertrekken naar het onderwijs, waar nu extra middelen beschikbaar zijn.
Dagelijks zijn er gaten in de roosters die we met allerhande noodverbanden proberen rond krijgen. We willen immers zo graag alle kinderen opvangen en ouders niet teleurstellen. De praktijk is dat we (te) veel schuiven met medewerkers en kinderen en dagelijks (gediplomeerde) collega’s van kantoor moeten vragen om in te vallen. Daarmee teren we op de lange termijn in op onze kwaliteit. Dit is een
situatie die niet langer kan doorgaan. Op meerdere plekken moeten we helaas al ouders bellen om of kinderen op te halen of om ze te vertellen dat hun kind nog niet kan starten. Grote teleurstelling (en vaak boosheid) bij ouders en dat begrijpen we.
Aantal werknemers in de sector is ruim 40% gegroeid
De sector is de afgelopen jaren al sterk gegroeid: in de afgelopen 5 jaar is het aantal medewerkers in de KO met ruim 40% gestegen (van ca 78.000 in 2015 naar 111.000)2. Alleen al het afgelopen jaar zijn er ruim 9.000 extra medewerkers in de kinderopvang komen werken. Met behoud (en zelfs verhoging) van de kwaliteit!
Meerdere oplossingen noodzakelijk
U kent onze sector. We stropen de mouwen op en gaan aan de slag. Maar na zo’n enorme groei en nu zulke hoge tekorten, is de rek er echt uit. Het aantal beschikbare en gekwalificeerde medewerkers is niet eindeloos groot. Daarom doen wij het dringende verzoek om met ons mee te denken en mee te werken aan oplossingen. Voor de korte termijn, zodat wij in de bestaande vraag naar kinderopvang kunnen voorzien met behoud van kwaliteit. En voor de lange termijn, omdat wij verwachten – en hopen – dat de vraag naar kinderopvang alleen maar zal groeien.
We hebben een aantal oplossingen bedacht die ons kunnen helpen om meer collega’s te vinden, meer ouders te helpen en meer kinderen te begeleiden in hun ontwikkeling zonder op kwaliteit in te boeten. Graag vragen wij aandacht voor de volgende oplossingen:
- Beroepskrachten in opleiding die de BBL volgen bij formatieve inzet laten meetellen als vast gezicht: op dit moment wordt dit geïnterpreteerd als een wettelijke overtreding.
- Uitbreiden van de kwalificatielijst met studenten van de WO opleidingen pedagogische wetenschappen en psychologie, eventueel met een korte aanvullende scholing over de interactie vaardigheden, veiligheid en gezondheid en wet en regelgeving binnen de kinderopvang. Een goed toegankelijk en laagdrempelig aanbod van aanvullende opleidingen kan de drempel voor geïnteresseerde toekomstige collega’s verlagen.
- Studenten die een opleiding volgen die kwalificeert als pedagogisch medewerker op HBO niveau eerder formatief in de dagopvang kunnen inzetten dan na het behalen van 75% van hun opleiding als pedagogisch medewerker.
- Taaleis die ingaat per 2025 laten vervallen voor reguliere dagopvang, die geen VVE aanbieden.
- De groepshulp kunnen inzetten in formatie op de (grotere) BSO’s, naast een pedagogisch medewerker.
- De beroepskracht-kindratio in de BSO op locatieniveau regelen in plaats van op groepsniveau.
- Het (tijdelijk) anders invullen van de beroepskracht-kindratio op de babygroepen: in plaats van 3 pedagogisch medewerkers op 9 baby’s, 2 pedagogisch medewerkers en een groepshulp, uitgaande van de nu geldende ratio. Door de taken op de groep anders te organiseren kunnen wij hiermee de kwaliteit borgen.
- De drie-uursregeling flexibel kunnen inzetten: op dit moment kun je niet afwijken van de vastgelegde tijden in je pedagogisch beleidsplan en ben je in wettelijke overtreding wanneer je personeel wat formatief over is inzet op een andere locatie of groep wanneer dit betekent dat de roostertijden hierdoor veranderen.
Willen we samen het personeelstekort op de lange termijn oplossen dan hebben we nu deze concrete acties nodig. Als experts in de kinderopvang zijn wij van mening dat dit oplossingen zijn die we op heel korte termijn kunnen inzetten en die zeker lucht gaan geven met behoud van de huidige kwaliteit. Daarnaast hebben we ook concrete ideeën voor de langere termijn waarover we graag in gesprek gaan.
Vanzelfsprekend zijn we in de sector actief om het vak aantrekkelijk te maken en medewerkers te blijven boeien en zullen we ook daar weer een schepje bovenop moeten doen (maar niet ten koste van onze collega-sectoren in onderwijs, (jeugd)zorg en welzijn).
Onze zorg is dat we, doordat we de continuïteit niet meer kunnen waarborgen door personeelsgebrek, gaan inboeten op kwaliteit en de kinderen niet de juiste ontwikkeling kunnen bieden die ze zo hard nodig hebben. Daarnaast gaan we een onbetrouwbare partner voor ouders worden in het combineren van zorg en werk. Ouders moeten er (weer) op kunnen rekenen dat de kinderen worden opgevangen en wij een belangrijke bijdrage leveren in hun ontwikkeling. We zien ook dat de wachtlijsten in hoog tempo toenemen omdat we geen nieuwe kinderen kunnen plaatsen. Dit is zeer onwenselijk voor ouders en werkgevers.
Tot slot
Met dit schrijven onderstrepen we de urgentie en verzoeken wij om op korte termijn in overleg te treden – via de brancheorganisaties met wie al overleg is over deze thema’s – zodat wij de noodzakelijke oplossingen snel binnen bereik kunnen brengen, om zo de continuïteit en de kwaliteit van de opvang te borgen.
Hartelijke groet,
- Zie factsheet_kerncijfers_kinderopvang_2020-i.pdf (kinderopvang-werkt.nl) en azw-infographic-panels-kinderopvang-2021.pdf (azwinfo.nl)
De lijst met ondertekenaars is hier te vinden.
