De laatste jaren is er een duidelijke toename van het aantal ZZP-ers in de kinderopvang te zien. De opmars van ZZP-ers lijkt niet te stuiten. Helaas zijn ZZP-ers niet “hét antwoord” voor het personeelstekort op de arbeidsmarkt. Er is ook een andere kant van de medaille. Risico’s voor ondernemers én ZZP-ers zijn onvoldoende in beeld!
Profielschets ZZP-er
Een ZZP-er werkt op afspraak (incidenteel), neemt geen deel aan (groeps)overleggen, doet geen oudergesprekken en heeft geen administratieve taken. De ZZP-er heeft geen betrokkenheid bij het team en de kinderen en is geen vast gezicht of mentor.
Gevolgen: kwalitatief en financieel
Bij inzet van ZZP-ers er is geen sprake van “verbinding” met ouders, kinderen en het team van vaste medewerkers. Dit draagt niet bij aan de continuïteit en de emotionele veiligheid voor kinderen. De pedagogische beroepskrachten die wel het vaste gezicht- en het aanspreekpunt voor ouders zijn, ervaren dit als een gemis en een verzwaring van hun taken. Door het gemis van vaste collega’s neemt de werkdruk voor de vaste medewerkers toe en is het risico op uitval en uitstroom, groter.
Daarnaast nemen door inzet van ZZP-ers de loonkosten toe en is er sprake van oneerlijke concurrentie op de arbeidsmarkt. De inzet van ZZP-ers drijft de kostprijs op waardoor veel organisaties voor de keuze staan: de uurprijs verhogen of groep of locatie sluiten. Beide opties zetten de toegankelijkheid van de kinderopvang nog meer onder druk.
Risico’s in beeld
- Werken als ZZP-er in de Kinderopvang, mag dat of is er sprake van schijnzelfstandigheid?
Schijnzelfstandigheid: dat zijn ZZP-ers die handelen als en gebruik maken van de belastingvoordelen voor ondernemers, maar volgens de regelgeving geen ZZP-er (of ondernemer) kunnen zijn. Is er sprake van loondienst, of niet? Dát is de centrale vraag bij de wet DBA (Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties). De Wet DBA bepaalt wie in loondienst is, of wie een ondernemer (ZZP-er) is.
Kenmerken van een echte ZZP-er zijn : vervangbaar, zelfstandig, tijdelijk, geen gezagsverhouding en dus vooral ook niet verbonden. De onderneming van de ZZP-er biedt immers een “dienst” aan (en niet een persoon) en heeft een opdrachtovereenkomst.
De BK pleit voor duidelijkheid en is in gesprek met het ministerie van SZW hierover.
- Risico’s bij arbeidsongeschiktheid van de ZZP-er
Lang niet alle ZZP-ers hebben een arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) en/of een ongevallenverzekering afgesloten. Uit de Zelfstandigen Enquête 2021 van het CBS blijkt dat 40% van de ZZP-ers niets geregeld heeft voor eventuele arbeidsongeschiktheid. In de Arbowet is vastgelegd dat een werkgever zorg moet dragen voor een veilige werkomgeving. Wanneer een ZZP-er tijdens het werk een ongeval krijgt, dan kan de zzp-er onder *bepaalde omstandigheden de werkgever aansprakelijk stellen. Daarbij kan relevant zijn of de zzp-er een verzekering heeft die de schade dekt. *Let wel: Het is sterk afhankelijk van de feiten en omstandigheden of de ZZP-er een geslaagd beroep kan doen op de werkgeversaansprakelijkheid. de feitelijke situatie kan zo bepalend zijn dat er geen algemene uitspraken mogelijk zijn. Deze regels volgen dus niet uit de wet maar uit de rechtspraak.
- Oneerlijke concurrentie op arbeidsvoorwaarden
Het hoge uurtarief van ZZP-ers lijkt misschien aantrekkelijk, maar ZZP-ers hebben géén recht op doorbetaalde vakantiedagen en moeten zelf een ziekte- en ongevallenverzekering afsluiten, anders hebben zij bij uitval geen inkomsten. Vaste medewerkers kennen een uitgebreidere bescherming in de sociale zekerheid en voor het arbeidsrecht dan zelfstandigen die voor eigen rekening en risico werken. Denk o.a. aan verzekering bij ziekte, een pensioenregeling en verlofuren. Ook gelden er specifieke regels bij ontslag.
Daarbij moeten zzp-ers zelf zorgen dat hun opleidingen en certificaten up-to-date zijn en zelf deze kosten dragen. Medewerkers in loondienst kunnen veelal gebruik maken van aantrekkelijke regelingen zoals bijvoorbeeld een fietsplan, korting op ziektekostenpremie, sparen voor extra bovenwettelijk verlof, ect.
- Een aantal financiële risico’s voor de ZZP-er op een rij
- Het is van belang om een ziekte- en ongevallen verzekering af te sluiten. Bij uitval anders geen inkomsten;
- Het is van belang om een bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering af te sluiten. Een particuliere aansprakelijkheidsverzekering keert niets uit als je de materiële of letselschade tijdens je werkzaamheden veroorzaakt;
- ZZP-ers moeten er ook rekening mee houden dat in het ergste geval bij overlijden, de partners of kinderen van zelfstandig ondernemers niet automatisch recht hebben op een nabestaandenpensioen.
De BK wil graag de mening van haar leden horen over de inzet van ZZP-ers in de Kinderopvang.
De ervaringen en voorbeelden uit de praktijk nemen wij mee in onze gesprekken met de overheid en sociale partners. BK-leden kunnen nog tot 31 augustus deel nemen aan de enquête.
